જીવનના દરેક પગલે સબક લેતા જાઓ, હનુમાન પાસેથી

બાળપણની સરળતા આપણે હનુમાનજી પાસેથી શીખીએ છીએ. જવાનીની સક્રિયતા તેમના પરાક્રમની જ કહાની છે. પ્રૌઢતામાં જે સમજ હોવી જોઈએ, તે પણ હનુમાનજી આપણે શીખવશે. અને વૃદ્ધાવસ્થા સફળ બને છે પૂર્ણ સમર્પણથી.

ભારતીય સંસ્કૃતિમાં ચારની સંખ્યાનું ઘણુ મહત્વ છે. ચાર વર્ણ, ચાર યુગ અને ચાર અંતઃકરણને ઘણીવાર યાદ કરવામાં આવે છે. તુસલીદાસજીએ શ્રીહનુમાનચાલીસાની ચાલીસ ચોપાઈઓમાં પણ ચારને આંકડાને એક જગ્યાએ યાદ કર્યો છે. 29મી ચોપાઈમાં લખે છે....

चारों जुग परताप तुम्हारा। है परसिद्ध जगत उजियारा।।

અર્થાત્ જગતને પ્રકાશિત કરનાર તમારા નામનો પ્રતાપ ચારેય યુગો(સતયુગ, ત્રેતા, દ્વાપર અને કળયુગ)માં છે. શ્રીહનુમાન પવનસૂત છે અને પવન ન માત્ર ચારેય યુગમાં છે, પણ પ્રત્યેક સ્થાન ઉપર છે. વિદેશમાં પાણી અલગ મળી શકે, ધરતી અલગ મળી શકે, ત્યાં ભોજન અલગ મળી શકે, પરંતુ હવા આખી દુનિયામાં એક જ જેવી પ્રાપ્ત થાય છે. પાણી, અગ્નિને રોકી શકાય છે. પરંતુ તમે હવાને ક્યારેય કોઈ ભાગોમાં ન વહેંચી શકો. ચારેય યુગનો એક બીજો અર્થ છે...

આપણા જીવનની ચાર અવસ્થાઓ છે-બાળપણ, જવાની, પ્રૌઢતા અને વૃદ્ધાવસ્થા. પ્રતાપનો એક સાધારણ અર્થ હોય છે યોગ્યતા. આ ચાર ઉંમરમાં હનુમાનજી યોગ્યતાની જેમ આપણા જીવનમાં આવી શકે છે. બાળપણની સરળતા આપણે હનુમાનજી પાસેથી શીખી શકીએ છીએ. જવાનીની સક્રિયતા તેમના પરાક્રમની કહાની છે. પૌઢતામાં જે સમજ હોવી જોઈએ, તે પણ હનુમાનજી આપણને શીખવશે અને વૃદ્ધાવસ્થા સફળ થાય છે સંપૂર્ણતાથી.

હનુમાનજી સમર્પણના દેવતા છે. આ ચાર અવસ્થાઓમાં તાલમેળ બેસાડવું હોય તો હાસ્ય સેતુનું કામ કરે છે. એટલા માટે તમે કોઈપણ ઉંમરમાં હોવ પણ જરા હસો...ખુલીને હસો...