અમુક લોકોને કેમ વારંવાર નિષ્ફળતા મળે છે?

 

 

જહોન મેકસવેલ એક જાણીતા ચિંતક છે અને એમનું પુસ્તક ‘ફેઇલિંગ ફોરવર્ડ’ નિષ્ફળતાના વિષય પર લખાયું છે. અમુક લોકોને કેમ વારંવાર નિષ્ફળતા મળે છે તેનો પણ અભ્યાસ કરાયો છે. જો કે લેખકનું માનવું છે કે નિષ્ફળતા વિના સફળતા મળતી નથી. કોઇ પણ કામમાં રુકાવટ આવે કે નિષ્ફળતા મળે ત્યારે આપણી પ્રતિક્રિયા મહત્વની છે. હતાશ થયા વિના આગળ વધતાં રહે તે અંતે સફળ થતા હોય છે.

આપણી શિક્ષણ પદ્ધતિ એ પ્રકારની છે જેમાં નિષ્ફળતાને સૌથી ખરાબ ગણવામાં આવે છે. નિષ્ફળતાનો કેવી રીતે સામનો કરવો તેવા શિક્ષણની ખરેખર જરૂરત છે કારણકે જીવનમાં ઘણીવાર આવો અનુભવ થતો હોય છે. નિષ્ફળતા કે પીછેહઠ કાયમી નથી હોતી માટે એને ભૂલી જઇ પોતાના ધ્યેય તરફ આગળ વધતા રહેનાર સફળ થાય છે.

એવી કોઇ સફળ વ્યક્તિ નથી જે જીવનમાં ક્યારેય નિષ્ફળ ન ગઇ હોય. પોતાના પ્રયાસમાં નિષ્ફળતા મળે તો એમાં કંઇ બદનામી નથી અને બીજાઓ શું કહે છે તેની ચિંતા છોડી પોતાનું કાર્ય કરતા રહો. એક નિયમ યાદ રાખો- નિષ્ફળતાને મન પર ન લો અને સફળતાને મગજમાં ન પેસવા દો. જીવનમાં તટસ્થ રહી શકનાર સફળ થાય છે.

એક કામમાં નિષ્ફળતાનો અર્થ એ નથી કે આપણે વ્યક્તિ તરીકે નિષ્ફળ ગયા છીએ. આ એક પડાવ છે જેમાંથી કંઇક શીખીને આગળ વધતા રહો. આજે જે પ્રખ્યાત છે તેવી વ્યક્તિઓના જીવનમાં પણ મોટી રુકાવટો આવી છે છતાંય વિચલિત થયા વિના તેઓ કાર્યશીલ રહ્યા અને સફળતા મેળવી છે. સફળ વ્યક્તિ શું નહીં કરી શકાય તેના કરતાં શું કરી શકાય તેના પર વધારે ધ્યાન આપે છે. કોઇ કામમાં નિષ્ફળતા મળે ત્યારે સામાન્ય પ્રતિભાવ છે ગુસ્સો અથવા બીજા પર દોષારોપણ. ઘણા ખરા લોકો હાર્યા વિના પણ હાર માની લેતા હોય છે. આ સ્પર્ધા બીજાઓ સાથે નહીં પણ પોતાની સાથે છે.

હાર કે જીત આપણા પોતાના વિચારો પર આધારિત છે. માનસિક મજબૂતાઇ શારીરિક વિકલાંગતાને પણ વળોટી જાય છે. સારામાં સારો ખેલાડી ક્યારેક તદ્દન નિષ્ફળ જાય છે પણ એ અનુભવને ભૂલી જઇ બીજા દિવસે પોતાનો શ્રેષ્ઠ દેખાવ કરી શકે છે. આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે એ એક નિષ્ફળતાને સામાન્ય અડચણ સમજી પોતાના ધ્યેય તરફ આગળ વધતો રહે છે.

ઘણીવાર આશાવાદી વ્યક્તિ માટે નિષ્ફળતા નવી પ્રેરણાનું માધ્યમ બની જાય છે. પોતાની જ નહીં બીજાઓની ભૂલોમાંથી પણ એ શીખે છે. સફળતા માટે હકારાત્મક થવું જરૂરી છે. સ્પષ્ટ ધ્યેય અને લોકો સાથે સારા સંબંધો આમાં મદદરૂપ થતા હોય છે. સફળતાનો કોઇ શોર્ટ કટ નથી અને માર્ગમાં આવતી રુકાવટો આ પ્રક્રિયાનું એક અંગ છે.‘