"એ સાડી મને આપજો, મારા મૃતદેહ પર લપેટવાની છે"

 

-કસ્તુરબા ગાંધીજીના પ્રત્યેક કાર્યના સૂક્ષ્મનિરીક્ષક અને પારખું હતાં
-સુતરાઉ કાપડની પટ્ટીને બદલે ખરબચડી ખાદીની પટ્ટી ઘા પર બાંધી
-ખાદી પ્રત્યે બાને પ્રેમ થઈ ગયો હતો કસ્તુરબા આમ તો ઝાઝું ભણેલા ન હતાં પણ એમની સમજશક્તિ અપૂર્વ અને સૂક્ષ્મ હતી. ગાંધીજીના વિચારોનાં તેઓ કર્મઠ આચાર્યા તો હતાં જ પણ બાપુની પ્રત્યેક કાર્યની નાડનાં તે સૂક્ષ્મનિરીક્ષક અને પારખું હતાં.

ડગલે ને પગલે બા નાં કાર્યોમાં બાપુની ખરી જીવનસંગિનીનાં દર્શન થતાં. બાપુનાં વ્રતોએ બાનાં વ્રતો. બાપુના વિચારોએ બાના આચારો. બાપુની પસંદગી એ બાની પસંદગી. આથી જ પોતાના પહેરવેશ અને કપડાંની પસંદગીમાં પણ બા બાપુને જ અનુસર્યાં. બાએ 1919-20માં ખાદી ધારણ કરી હતી એટલું જ નહીં ખાદી ધારણ કરવાની બાની સંકલ્પના કેવળ અનુકરણ ન હતું. પણ ખાદી પ્રત્યે બાને પ્રેમ થઈ ગયો હતો.

એક વખત બાને ટચલી આંગળીએ વાગ્યું એટલે બા સહજભાવે ખાદીનો પાટો બાંધતા હતાં. ત્યાં એક બહેને ઝીણા સુતરાઉ કાપડની પટ્ટી લાવી આપી. બાએ એ પટ્ટી બાંધવાની તો ના પાડી પણ કહ્યું - મારે તો ખાદીનો પાટો જ ખપે. એ ખરબચડી હશે તો પણ મને નહીં ખૂંચે.

બીજો એક પ્રસંગ છે. આગાખાન મહેલમાં બાપુ ઉપવાસ કરી રહ્યાં છે. આથી સેવાગ્રામમાં રહેલા કપડાં સાથીઓને વહેંચી દેવાનું બાએ સૂચન કર્યું. પણ તે સાથે જણાવ્યું કે - ' બાપુજીએ પોતાના હાથે કાંતેલી અને મારા માટે ખાસ તૈયાર કરેલી સાડી તો મને જેલમાં જ મોકલી આપજો. મારા મરણ પછી મારા દેહ ઉપર એ સાડી લપેટવાની છે.'